
STOICON — X GENT
LIVE @ ZEBRASTRAAT
PROGRAMMA

INHOUD VAN DE LEZINGEN
Seneca: een vriend van meer dan tweeduizend jaar oud
Katleen Gabriels laat zien hoe de inzichten en geschriften van Lucius Annaeus Seneca ook in de 21e eeuw een inspiratie vormen voor je dagelijkse leven. Seneca wijst op het belang van zelfkennis: als je met jezelf een goede relatie onderhoudt, heb je geen reden om voor weg te vluchten of om weg te zakken in verveling of zelfbeklag. Een tweede thema bij Seneca is dat van zinvolle tijdsbesteding. Vandaag leven velen steeds meer op het ritme van de media. Gemiddeld zouden we 88 keer per dag op onze smartphone kijken. Het onderhouden van onze inboxen is een ware sisyfusarbeid. Het ‘druk druk druk’-discours is echter geen 21ste-eeuws fenomeen. Door Seneca weten we dat dit debat eeuwenoud is. In plaats van je te laten opjagen en krampachtig een doel te zoeken, focus je je volgens hem beter op gerichte activiteiten.
De Stoa over oorlog en geweld
In februari schokte Poetin de wereld met zijn brutale invasie van Oekraïne. Ineens is ook de Koude Oorlog terug van weggeweest. Hoe dachten de stoïcijnen eigenlijk over oorlog en geweld? Zij waren zeker geen pacifisten, maar waren de voorlopers van wat later de ‘just war theory’ is gaan heten. Onder welke voorwaarden is oorlog volgens de Stoa legitiem? Wat was hun invloed op het latere denken over oorlog en vrede?
Stoïcisme en woede
Een van de bekendste stoïcijnse stellingen is dat woede ons meer kwaad berokkent dan de dingen waar we woedend over zijn. Al in de eerste zin van de Meditaties heeft Marcus Aurelius het over het beheersen van woede en kwaadheid. Voor de stoïcijnen is woede onnatuurlijk: we zijn denkende wezens, en woede zorgt ervoor dat we niet meer nadenken. Zo maakt woede, haat, kwaadheid, het verlangen naar wraak ons tot beesten. Leer van de stoïcijnen hoe je kwaadheid kan temperen en remediëren.
OVER DE WORKSHOPS
Omgaan met angst en onzekere tijden
We beleven verontrustende tijden en we merken dat we geen controle hebben over ons leven. De stoïcijnse filosofie is gericht op het bereiken van gemoedsrust, mentale onafhankelijkheid en evenwicht in je omgang met heftige emoties. Dit bereik je o.a. door in te zien dat er zaken zijn die binnen je macht liggen en er zaken zijn die dat niet doen, en welke gevolgen dit heeft. De kracht van het denken leidt zo tot vrijheid. Door tal van concrete filosofische oefeningen, opgetekend door stoïcijnse denkers als Seneca, Marcus Aurelius en Epictetus, leer je beter relativeren en een meer realistische omgang met de wereld rondom je bereiken. Tevens waardeer je zo meer het moment en kan je beter om met de tegenslagen en tragiek van het leven toe te laten. Een onderdompeling in oude wijsheid en praktische levenskunst.
Van stoïcijnse mystiek naar maatschappelijke betrokkenheid
De stoïcijnse filosoof Epictetus verwijt zijn leerlingen meer dan eens dat zij zich wel richten op het oordelen wat binnen en buiten hun macht ligt, maar hun plichten naar de samenleving en zelfbeheersing veronachtzamen. Het is een kritiek die we ook kunnen toepassen op de hedendaagse, populaire Stoa.
Volgens de Franse filosoof Pierre Hadot zijn plicht en zelfbeheersing vervlochten met de menselijke verwantschap met elkaar en de Natuur, oftewel de stoïcijnse mystiek. Aan de hand van enkele meditaties van Marcus Aurelius onderzoekt Dennis de Gruijter de praktische mystiek van de Stoa.
Mentale weerbaarheid en emotionele veerkracht
De inzichten en psychologische technieken die de stoïcijnen ontwikkelden hebben een grote invloed gehad op een van de meest succesvolle moderne psychotherapieën: de cognitieve gedragstherapie. Donald Robertson is zowel kenner van de stoïcijnse filosofie als een ervaren cognitief gedragstherapeut. In deze workshop leert hij je hoe je de psychologische technieken van de stoïcijnen kan gebruiken om je eigen weerbaarheid en veerkracht te verhogen. Hij gebruikt inzichten van Seneca, Epictetus, en Marcus Aurelius in combinatie met principes uit de moderne cognitieve gedragstherapie.
Leren sterven is leren leven
Wat doe je als je vanuit het niets te horen krijgt dat je nog maar enkele maanden te leven hebt? Marja Havermans vertelt in haar boek Sterven als een stoïcijn hoe dit haar man Paul overkwam en hoe hij de moed toonde zijn lot onder ogen te zien en te aanvaarden. Haar ervaringen gebruikt ze sindsdien om via workshops mensen de handvaten te geven om dat zelf te leren. Handvaten die ook jou kunnen helpen om met rouw, dood en verlies om te gaan. Haar man wist immers zijn emoties in goede banen te leiden en zich te richten op dat wat binnen zijn macht lag: zijn laatste stuk leven zo goed mogelijk leven. Het klinkt zo eenvoudig, maar hoe aanvaard je je naderende dood als je nog middenin het leven staat?
Tussen hoop en hersenletsel: een getuigenis
Na een verschrikkelijk verkeersongeval ontwaakte Stijn na een maandenlange coma met zware hersenschade. Bovenop een loodzwaar fysiek revalidatieproces kreeg hij te maken met een zware identiteitscrisis. In zijn pakkende getuigenis beschrijft Stijn hoe hij hiermee om is gegaan en hoe hij op zoek ging naar een methodische aanpak. Hij laat zien hoe hij zijn emotionele reactie op het onvermijdelijke en de vele beperkingen die hij moet ondergaan actief probeert te sturen. Een belangrijk deel van wat hij zijn ‘mentale weerbaarheidsreflex’ noemt, is het inzetten van taal, schrijven en het aanwenden van filosofie als een revalidatiearts.